PR tekst– KLAVIRSKI KUTAK-unapredite svoje muzičke sposobnosti
Izvor, foto: resava cave
Ispitana je raznovrsnost podzemnih zglavkara Resavske pećine u blizini Despotovca, koja predstavlja spomenik prirode i jednu od najposećenijih turističkih atrakcija u Srbiji.
Trogodišnja terenska istraživanja faune zglavkara Resavske pećine sprovela je ekipa biologa sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, koju su činili prof. dr Srećko Ćurčić i dr Nikola Vesović. Tom prilikom je u pećini zabeleženo 107 vrsta kopnenih zglavkara (66 vrsta insekata, 27 vrsta paukolikih životinja, 11 vrsta stonoga i 3 vrste rakova).
Evidentirani su pripadnici sve 3 ekološke kategorije kopnenih pećinskih stanovnika: troglobionti (pravi stanovnici pećina, sa adaptacijama na podzemni način života) (4 vrste), troglofili (mogu da žive u pećinama, ali su bez ikakvih posebnih prilagođenosti na život u takvim staništima) (16 vrsta) i troglokseni (u pećinama se javljaju povremeno) (87 vrsta).
Naučni rad sa rezultatima navedenih istraživanja objavljen je u istaknutom međunarodnom naučnom časopisu „Diversity“, a grupu autora činili su dr Nikola Vesović, dr Hristo Delčev, prof. dr Plamen Mitov, doc. dr Dragan Antić, dr Dalibor Stojanović, dr Dejan Stojanović, doc. dr Katarina Stojanović, dr Milenka Božanić, prof. dr Aleksandra Ignjatović-Ćupina i prof. dr Srećko Ćurčić, koji je i rukovodio biospeleološkim istraživanjima.
Navedeni rad je objavljen u okviru posebne tematske sveske posvećene diverzitetu i taksonomiji podzemnih zglavkara, a čiji su urednici akademik Gordan Karaman i prof. dr Srećko Ćurčić.
Ova studija je rezultat saradnje biologa iz nekoliko naučnih institucija iz zemlje (Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu i Institut za nizijsko šumarstvo i životnu sredinu i Poljoprivredni fakultet, oba u okviru Univerziteta u Novom Sadu) i inostranstva (Prirodnjački muzej u Sofiji i Biološki fakultet Univerziteta u Sofiji), ali i Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu i JP „Resavska pećina“ iz Despotovca, koje je zaduženo za upravljanje zaštićenim dobrom i čija je uprava pružila veliku podršku naučnim istraživanjima koja su sprovedena.
Posebno biološko bogatstvo Resavske pećine predstavljaju pravi pećinski stanovnici – troglobionti. Postoje 4 takve vrste (sve su zglavkari): trčuljak Duvalius petrovici (u prevodu „Petrovićev duvalijus“), dvorepac Plusiocampa christiani, stonoga Serbosoma kucajense (u prevodu „kučajska serbozoma“) i pauk Centromerus serbicus (u prevodu „srpski centromerus“), od kojih su poslednje dve zakonom strogo zaštićene u Srbiji. Duvalius petrovici, insekt nazvan u čast prof. dr Jovana Petrovića, prvog istraživača Resavske pećine, naseljava samo ovu pećinu (njen stenoendemit) i nigde se više ne može naći u svetu. Preostale 3 troglobiontne vrste su takođe usko lokalizovane, a naseljavaju svega nekoliko pećinskih i jamskih lokaliteta u okviru karpato-balkanskog planinskog sistema u istočnoj Srbiji. Sve navedene vrste su sitne, slepe i depigmentisane. Većinom su predatori koji se hrane drugim sitnim životinjama u pećini, a jedino se stonoga S. kucajense hrani organskom materijom u raspadanju.
Autori naučnog članka su utvrdili da su populacije svih evidentiranih vrsta zglavkara u Resavskoj pećini stabilne i brojne, što govori u prilog tome da turističke posete ne moraju negativno da utiču na raznovrsnost i brojnost zglavkara u pećini, odnosno ukazuje na odgovorno upravljanje ovim zaštićenim dobrom.
Zbog dobre istraženosti i postojanja velike osvetljene ulazne dvorane koja obiluje dostupnom hranom, Resavska pećina se odlikuje relativno bogatom podzemnom faunom zglavkara, naročito u poređenju sa drugim biospeleološki ispitanim pećinama i jamama u okruženju, kao i u odnosu na druge pećine u Srbiji koje su uređene za turističke posete. Trenutno se nalazi na prvom mestu po podzemnom diverzitetu zglavkara u Srbiji sa 107 vrsta, a slede je Lazareva pećina sa 26, pećina Vernjikica i Hadži-Prodanova pećina sa po 15, kao i jama Golema Porica sa 10 vrsta. Većim brojem troglobionata u Srbiji se odlikuju jedino Lazareva pećina (sa 9 vrsta) i njoj obližnja pećina Vernjikica (sa 6 vrsta).
Fauna zglavkara Resavske pećine je sigurno i bogatija u odnosu na trenutno stanje. Nakon detaljnijih sezonskih istraživanja i obilaskom do sada neispitanih mikrostaništa, mogu se očekivati i nalazi vrsta koje do sada nisu bile evidentirane. Ako se tome pridodaju i ostale grupe životinja koje naseljavaju pećinu (slepi miševi, puževi, valjkasti i člankoviti crvi i dr.), može se zaključiti da je ukupna raznovrsnost faune Resavske pećine značajno veća, uz procenu da je nastanjuje oko 150 vrsta životinja.
Prof. dr Srećko Ćurčić
Dr Nikola Vesović
PRIJATELJ TEKSTA
