05/09/2019
Ćuprija-Dušan Matić (Ćuprija,1898 – Beograd, 1980) je bio akademik, pesnik, prozni pisac, kritičar, esejista, prevodilac.
trong>Osnovnu školu je pohađao u Čačku i Ćupriji, a gimnaziju u rodnom gradu, Prokuplju, Pirotu i Šapcu, a maturu je položio u Nici, u Francuskoj, za vreme Prvog svetskog rata. Po završetku rata studirao je filozofiju u Parizu i Beogradu, a zatim je više godina radio kao profesor gimnazije u Beogradu. Kao intelektualac i antifašista u dva maha je hapšen (1932. i 1938. godine), za vreme nemačke okupacije kratko vreme bio je zatvoren u logoru na Banjici. Posle Drugog svetskog rata radi kao profesor Pedagoške akademije i obavlja više istaknutih funkcija. Više godina bio je urednik časopisa „Književnost“, kraće vreme urednik „Književnih novina“, dva puta predsednik Udruženja književnika Srbije. Bio je prvi nadrealista koji je ušao u SANU, pošto prethodno nisu prošli Marko Ristić i Oskar Davičo. Na čelu Akademije za pozorišne umetnosti bio je 12 godina. Dušan Matić je jedan od osnivača nadrealizma u Srbiji. O njegovom književnom stvaralaštvu opširnije će biti reči u drugom tekstu. Hronološkim redom poređani su najvažniji detalji iz biografije Dušana Matića:
1898. – Rođen u Ćupriji 31. avgusta /po starom/, odnosno 13. septembra /po novom kalendaru/, od oca Mate i majke Ljubice, rođene Urošević.
1905.-1909. – Pohađao osnovnu školu u Čačku i Ćupriji.
1909.-1914. – Završava pet razreda Gimnazije /I u Ćupriji; II u Prokuplju i Pirotu; III, IV i V u Šapcu/.
1914. – Prekid daljeg školovanja zbog početka Prvog svetskog rata. Krajem jula sa majkom prelazi iz Šapca u Kruševac.
1914./1915. – Krajem 1914. ili početkom 1915. objavljuje prvi tekst u „Radničkim novinama“ Dušana Popovića, pod pseudonimom U. Jovanović /po majčinom devojačkom prezimenu Urošević i imenu dede po ocu Jovanu/.
1915. – Početkom oktobra, zajedno sa srpskom vojskom, započinje porodično povlačenje i albanska epopeja: Kruševac – Čačak – Novi Pazar /video srušene Đurđeve Stupove/ – Prizren /video Bogorodicu Ljevišku i crkvu Sv. Arhanđela/ – Ljum -Kula – prelazaka preko Albanije duž obala Crnoga Drima – Skadar – Lješ – San Đovani-di-Medua – Drač, gde se 19. decembra ukrcava na brod „Cita di Bari“ i kreće na dugi put za Marsej, preko Brindizija, Palerma i Korzike.
1916. – Početkom januara stiže u francusku u Marsej. Te iste godine maturirao je gimnaziju u Gapu, gradu u blizini Nice.
1917. – Oktobra meseca napušta Nicu i seli se u Pariz.
1917-1923. – Živi u Parizu. Studira filozofiju na Sorboni.
1922. – 6. marta, diplomira na Filozofskom fakultetu u Beogradu /Grupa za filozofiju/. Objavljuje prve tekstove u časopisu „Putevi“ /“Istina kao konstrukcija“/. Povratak u Francusku. Put u Nemačku /Drezden, Vajmar, Berlin/, Austriju, Belgiju, Holandiju i Dansku
1922-1932. – Period „prednadrealistički“ i nadrealističke aktivnosti. Objavljuje pesme, poetske i prozne tekstove u časopisima: „Putevi“ /1922-1924/, „Crno na belo“ /1924/, „Svedočanstva“ /1924-1925/, „Savremeni pogled“ /1927/, „50 u Evropi“ /1928/, „Nemoguće“, /1930/ i „Nadrealizam danas i ovde“ /1931-1932/. Avgusta meseca, /1923./ konačan povratak iz Pariza u Beograd.
1924.-1937. – Godine službovanja u Beogradu: 21. I 1924. postavljen za pisara I klase u Ministarstvu prosvete: 13. III 1924. – 3. X 1925. suplent u Realci: od 18. VI 1926. prvo suplent, a od 1. I 1929. profesor u IV muškoj gimnaziji/ decembra 1928. sa uspehom polaže profesorski ispit/. Pri kraju službovanja, pre svog prvog odlaska u penziju 1937., profesor u učiteljskoj školi.
1925. – Preko leta u Parizu. Upoznaje Bretona. Sa Monijem de Bulijem potpisuje manifest „Revolucija“ br. 5.
1931. – 15. februara, venčava sa sa Jelenom-Lelom, ćerkom prof. Miodraga Ristića.
1932.,1938. – Hapšen kao pripadnik naprednog pokreta.
1936.-1939. – Saradnja u časopisu „Naša stvarnost“.
1941./1942. – Krajem 1941. i početkom 1942. kratko vreme zatvoren u logoru na Banjici.
1944.-1948. – Saradnik Radio-Beograda.
1945. – Kratko vreme urednik u izdavačkom preduzeću „Prosveta“.
1948. – Postavljen za direktora Akademije za pozorišnu umetnost u Beogradu. Kao profesor, na istoj Akademiji, predaje savremenu književnost sve do povlačenja u penziju 1966.
1952.-1953. – Jedan od urednika petnaestodnevnog lista „Svedočanstva“.
1954. – Jedan od urednika lista „Književne novine“.
1955.-1968. – Sa Elijem Fincijem urednik časopisa „Književnost“.
1957.-1978. – Dobitnik većeg priznanja: Nagradfe Udruženja književnika NR Srbije /1953., 1957./. Sedmojulske nagrade Izvršnog veća NR Srbije za zbirku pesama „Buđenje materije“ /1960./, Zmajeve nagrade Matice srpske u Novom Sadu/1965./, Zlatne značke Sterijinog pozorja u Novom Sadu /1965./, Sedmojulske nagrade Izvršnog veća SR Srbije za životno delo /1966./. Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem /1968./, Plakete Univerziteta umetnosti u Beogradu /1974./, Nagrade AVNOJ-a /1975./, Ordena Republike sa zlatnim vencem /1978./ i Oktobarske nagrade grada Beograda za zbirku pesama „Munjevit mir“ /1978./.
1965. – Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu.
1969. – Izabran za profesora emeritus Akademije za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu.
1970. – Redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu.
1980. – 12. septembra umire u 82. godini na internoj B klinici u Beogradu.
