19/02/2021
Topola, Krupac, Selevac i Istok nalaze se u Šumadiji, blizini Pirota i Smedereva, na Kosovu i Metohiji, ali i na Marsu. Imena ovih srpskih mesta data su i kraterima na Crvenoj planeti, a jedan od njih poneo je i naziv po našem čuvenom naučniku Milutinu Milankoviću.
to: ilustracija-pixabay
Nasin rover „Perseverans“ (Istrajni) spustio se na Mars u krater Jezero, što su stanovnici ovog mesta u Republici Srpskoj kod Mrkonjić grada sa oduševljenjem ispratili i pozdravili.
Danas imena toponima na nama susednoj planeti potiču iz brojnih izvora, ali imena velikih obeležja potiču prvenstveno iz karata koje je 1886. napravio Đovani Skjapareli, koji se držao grčke mitologije, a u manjoj meri i Biblije.
Poslednjih decenija veliki marsovski krateri dobili su imena po važnim naučnicima i piscima naučne fantastike, a manji su nazvani po gradovima i selima na Zemlji. O nazivima toponima na Marsu odlučuje Međunarodna astronomska unija.
Čast da prvi dobije krater na Marsu imao je Milutin Milanković, čije ime nosi i jedan krater na Mesecu i jedan asteroid.
Krater prečnik od 118,4 kilometra nosi ime našeg geofizičara i astrofizičara Milutina Milankovića još od 1973. godine. Lako je vidljiv na fotografijama jer leži severno od Olimpus Monsa i nalazi se u ravnici Vastitas borealis.
U krateru su vidljiva trouglasta udubljenja, što istraživači tumače kao ostatke leda. U krateru Milutin Milanković instrumenti na orbiteru „Mars rekonesens“ otkrili su osam takvih udubljenja, prenosi RTS.
Kada su u pitanju mesta iz Srbije, prvi je „svoj“ krater dobio Istok na Kosovu i Metohiji. Krater od 4,82 kilometra nazvan je po tom gradu u blizini Peći 2014. godine.
Selevac, varošica između Smedereva i Smederevske Palanke dala je svoje ime krateru na Marsu 2016. godine, kada je po njemu imenovan krater od 7,3 kilometra. Iste godine jedan krater nazvan je po selu Krupac kod Pirota.
Šumadijska varoš Topola, rodno mesto dinastije Karađorđević, imenom kratera na Crvenoj planeti počastvovana je 2018. godine, prenosi portal sputniknews.com
I druge republike bivše Jugoslavije imaju svoja mesta na Marsu. Tako je 1976. godine po Bledu nazvan krater prečnika 7,69 kilometara, a tri godine kasnije Ston, grad koji je sredinom 14. veka otkupila Dubrovačka republika od cara Dušana i bana Bosne Stefana drugog, dobija krater od 6,49 kilometara.
Posle raspada SFRJ prvo mesto koje je svoje ime ovekovečilo i na karti Marsa 2007. godine je Jezero, mesto pored Mrkonjić Grada u Republici Srpskoj, i to navodno zato što mu ime opisuje reljef kratera – udubljenje ili depresiju ispunjenu vodom – u koji se spustio Nasin rover.
Slovenija i Hrvatska 2009. godine dobijaju još dva kratera. Kamnik 10,37 kilometara i Lipik od 48,95 kilometara. Godinu dana kasnije i Milna na Braču daje ime krateru od 27,48 kilometara.
Na Marsu postoji i krater od 3,62 kilometra u prečniku koji je 2011. godine dobio ime po crnogorskom mestu Tivat.
