- Izvor: Zavod za zaštitu zdravlja Ćuprija
09/07/2019
Od 1990. godine obeležava se Svetski dan stanovništva u skladu sa aktuelnom temom i trenutnim potrebama, kako bi se unapredile razvojne strategije Ujedninjenih nacija i država članica. Generalna skupština Ujedinjenih nacija uvrstila je ovaj dan u kalendar svetskih manifestacija zato što je u julu 1987. (11.07.1987. ) godine svetska populacija dostigla broj od pet milijardi stanovnika.
Ovogodišnji Svetski dan stanovništva skreće globalnu pažnju na nedovršene poslove Međunarodne konferencije o stanovništvu i razvoju iz 1994. godine. Prošlo je 25 godina od te značajne konferencije, na kojoj je 179 vlada priznalo da su reproduktivno zdravlje i rodna ravnopravnost ključni za postizanje održivog razvoja.
U novembru će Populacioni fond Ujedenjenih nacija (http://www.rs.undp.org/content/serbia/sr/home.html), zajedno sa vladama Kenije i Danske, sazvati konferenciju na visokom nivou u Nairobiju kako bi ubrzala napore za postizanje ovih neispunjenih ciljeva. Na Svetski dan stanovništva pozivaju se lideri, kreatori politike, organizatori na lokalnom nivou, institucije i drugi da pomognu kako bi ostvarnja iz obalsti reproduktivng zdravlja postala stvarnost za sve kategorije stanovništva.
Reproduktivno zdravlje je suština vizije Populacionog fonda- sveta u kome je svaka trudnoća željena, svaki porođaj bezbedan, a potencijali svakog mladog čoveka ispunjeni. Problemi sa reproduktivnim zdravljem su i dalje glavni uzrok bolesti i smrti žena u porođajnim godinama širom sveta.
Većina globalnih pitanja i problema koji zahtevaju hitno rešavanje odnosi se na mlade osobe, devojke i žene, zatim na smanjivanje siromaštva, poboljšanje reproduktivnog zdravlja, starenje populacije i urbanizaciju.
Oko 225 miliona žena u svetu koje žele da izbegnu trudnoću ne koriste sigurne i efikasne metode planiranja porodice iz razloga koji se kreću od nedostatka pristupa informacijama ili uslugama, zbog nedostatka podrške od njihovih partnera ili zajednica. Većina ovih žena sa nezadovoljavajućim znanjem ili pristupom kontracepciji živi u 69 najsiromašnijih zemalja na svetu .
Procenjen broj stanovnika u Republici Srbiji u 2018. godini je 6 982 604. Posmatrano po polu, 51,3% čine žene , a 48,7% muškarci. Nastavljen je trend depopulacije, što znači da je i stopa rasta stanovništva, u odnosu na prethodnu godinu, negativna i iznosi -5,5‰.
Prema podacima vitalne statistike u 2017, stopa prirodnog priraštajai znosi -5,5‰ . Stopa nataliteta je 9,2‰ , a stopa mortaliteta 14,8‰ .
Od 2007. do 2017. godine, broj stanovnika se smanjio za 360 721, dok je prosečna godišnja stopa rasta iznosila -4,5 na 1 000 stanovnika. Prosečna starost stanovništva Republike Srbije porasla je sa 40,9 godina (2007) na 43,0 (2017).
Stopa nataliteta je ostala na istom nivou u 2007. kao i u 2017. i iznosila je 9,2‰ , dok je udeo žena u fertilnom periodu u ukupnom stanovništvu neznatno porastao sa 21,9% na 22%.
Prosečna starost majke pri rođenju prvog živorođenog deteta je sa 26,2 godina (2007) porasla na 28,4 (2017), dok je taj odnos pri rođenju ukupno živorođene dece 27,7 (2007) odnosno 29,8 (2017) godina.
Stopa ukupnog fertiliteta je ispod praga proste reprodukcije i za poslednjih deset godina je skoro nepromenjena, 1,38 (2007) odnosno 1,48 (2017) deteta po ženi.
Broj živorođenih u Pomoravskom okrugu je u stalnom padu, kako u apsolutnim vrednostima tako i u stopama, u svim opštinama. Prema SZO faza nepovoljnog nataliteta je stopa ispod12‰. U 2017.godini stopa nataliteta za okrug je 7,1 pri čemu je najniža u Rekovcu 4,1 a najviša u Paraćinu 8,0.
Prirodni priraštaj za teritoriju okruga za 2017.godinu iznosi -10,9 pa se može govoriti o velikoj biološkoj regresiji stanovništva, jer još od sredine osamdesetih godina prirodni priraštaj ima negativnu vrednost.
Tokom 2017.godine na teritoriji Pomoravskog okruga beleži se 256 medicinskih prekida trudnoće (Ćuprija 14, Jagodina 198, Paraćin 17).Ukupan broj porođaja na teritoriji okruga za 2017. godinu iznosio je 1413 (Ćuprija 315, Jagodina 600, Paraćin 498). Ovo je statistika na osnovu analiza zdravstvenog stanja stanovništva Pomoravskog okruga za 2017. godinu sa poređenjem određenih pokazatelja za zadnjih pet godina , i statistički prikaz zdravstvene delatnosti na teritoriji Pomoravskog okruga i pojedinih pokazatelja zdravstvenog stanja stanovništva u 2017. godini Zavoda za javno zdravlje Ćuprija “Pomoravlje“ u Ćupriji Centar za analizu, planiranje i organizaciju zdravstvene zaštite biostatistiku i informatiku u zdravstvu
DEVET STANDARDA KOJI PODRŽAVAJU LjUDSKO PRAVO NA PLANIRANjE PORODICE
NEDISKRIMINACIJA: Informacije i usluge vezane za planiranje porodice ne mogu biti ograničene na osnovu rase, pola, jezika, religije, političke pripadnosti, nacionalnog porekla, starosti, ekonomskog statusa, mesta boravka, statusa invaliditeta, bračnog statusa, seksualne orijentacije ili rodnog identiteta.
DOSTUPNOST I PRISTUPAČNOST : Država treba stvori uslove kako bi informacije i usluge vezane za planiranje porodice bile dostupne svim kategorijama stanovništva.
PRIHVATLjIVST: Informacije o kontracepciji i metodama kontracepcije moraju biti pružene uz poštovanje dostojanstva pacijenta, oslanjajući se na načela moderne medicinske etike uz poštovanje tradicionalnih i kulturoloških normi zemlje gde se iste primenjuju.
DOBAR KVALITET: Informacije o planiranju porodice moraju biti jasno saopštene i naučno tačne.
ADEKVATNO DONOŠENjE ODLUKA: Svaka osoba mora biti osposobljena da donosi odluke vezane za sopstveno reproduktivno zdravlje uz punu autonomiju, bez pritiska, prisile ili pogrešnog tumačenja.
PRIVATNOST I POVERLjIVOST: Svaka osoba mora imati pravo na privatnost kada traži informacije i usluge vezane planiranja porodice.
UČEŠĆE: Države imaju obavezu da osiguraju aktivno i informisano učešće pojedinaca u donošenju odluka koje utiču na njih, uključujući i zdravstvena pitanja.
ODGOVORNOST: Zdravstveni sistemi, obrazovni sistemi, lideri i kreatori politike moraju biti odgovorni prema ljudima kojima služe i omogućiti ostvare ljudsko pravo na planiranje porodice.
U okviru postupaka i ispitivanja vezanih za vantelesnu oplodnju i trudnoću, savremeno opremljena Laboratorija za kliničku mikrobiologiju Zavoda ima mogućnosti da sprovodi brojna ispitivanja.
Građanstvu, posebno mladima na raspolaganju je i Savetovalište za dobrovoljno savetovanje i testiranje u okviru Centra za kontrolu i prevenciju bolesti.
